ในวันลอยกระทงนั้นส่วนใหญ่แล้วผู้คนมักจะพากันทำ กระทง ที่ทำจากวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ เช่นใบตอง กลีบดอกบัว ต้นกล้วย เป็นต้น และจะตบแต่งเป็นรูปคล้ายดอกบัวบาน มีการปักธูปเทียน และตัดเล็บ เส้นผมใส่ลงไปในกระทง หรืออาจจะใส่เหรียญกษาปณ์ลงไปในกระทงด้วยก็ได้ จากนั้นก็นำไปลอยในบริเวณที่อยู่ติดกับแม่น้ำ ติดลำคลอง หรือ อยู่ติดกับแหล่งน้ำต่าง ๆ  และยังเชื่อกันว่าเป็นการลอยเคราะห์ไป  นอกจากนี้ก็ยังเชื่อว่าการลอยกระทงนั้นเป็นการบูชาพระแม่คงคาอีกด้วย

                                                                    
 

ประเพณีการลอยกระทงในแต่ละท้องถิ่น

• ภาคเหนือตอนบน จะนิยมทำโคมลอย ที่เรียกว่า "ลอยโคม" หรือเรียกว่า "ว่าวฮม" หรือเรียกว่า "ว่าวควัน" ที่ทำจากผ้าบางๆ แล้วนำมาสุมควันข้างใต้ให้ลอยขึ้นไปในอากาศอย่างบอลลูน และประเพณีของชาวเหนือนี้เรียกว่า ยี่เป็ง ก็คือ การทำบุญวันเพ็ญเดือนยี่ (นับวันตามแบบล้านนา ซึ่งจะตรงกับวันเพ็ญเดือนสิบสองในแบบไทย)
• จังหวัดเชียงใหม่ จะมีประเพณี "ยี่เป็ง" เชียงใหม่ ในทุกปีก็จะมีการจัดงานขึ้นอย่างยิ่งใหญ่ตระการตาเลยทีเดียว และยังมีการปล่อยโคมลอยขึ้นเต็มท้องฟ้าอีกด้วย
• จังหวัดตาก จะมีการลอยกระทงขนาดเล็กทยอยเรียงรายไปเป็นสาย และเรียกว่า "กระทงสาย"
• จังหวัดสุโขทัย จะมีขบวนแห่โคมชักโคมแขวน และมีการเล่นพลุตะไลและไฟพะเนียง
• ภาคอีสาน ในอดีตนั้นจะมีการเรียกประเพณีลอยกระทงในภาคอีสานนั้นว่า สิบสองเพ็ง หมายถึง วันเพ็ญเดือนสิบสองซึ่งก็จะมีเอกลักษณ์ที่แตกต่างกันออกไป
• จังหวัดร้อยเอ็ด ซึ่งมีชื่องานประเพณีว่า "สมมาน้ำคืนเพ็ง เส็งประทีป" ตามภาษาถิ่นนั้นมีความหมายว่า การขอขมาพระแม่คงคา ในคืนวันเพ็ญเดือนสิบสอง มีการประกวดประทีปโคมไฟและการประกวดกระทงอันสวยงาม และยังมีการจำลองแห่หัวเมืองสาเกตุนครทั้ง11 หัวเมืองอีกด้วยนะค่ะ
• จังหวัดสกลนคร ในอดีตนั้นจะมีการลอยกระทงจากกาบกล้วย ลักษณะก็จะคล้ายกับการทำปราสาทผึ้งโบราณ และเรียกงานนี้กันว่าเทศกาลลอยพระประทีปพระราชทาน
• จังหวัดนครพนม จะมีการตกแต่งเรือแล้วประดับไฟ ให้เป็นรูปต่างๆ และเรียกว่า "ไหลเรือไฟ" โดยเฉพาะที่จังหวัดนครพนมเพราะจะมีความงดงามและอลังการมากที่สุดในภาคอีสานเลยนะค่ะ
• ภาคกลาง ก็จะมีการจัดประเพณีลอยกระทงขึ้นทั่วทุกจังหวัด มีการจัดงานที่ยิ่งใหญ่
• กรุงเทพมหานคร ก็จะมีงานภูเขาทอง แต่จะเป็นรูปแบบงานวัด เฉลิมฉลองราว 7-10 วัน ก่อนจะถึงงานลอยกระทง และก็จะจบลงในช่วงหลังจากวันลอยกระทง
• จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ก็จะมีการจัดงานประเพณีลอยกระทงกรุงเก่าขึ้นอย่างยิ่งใหญ่ที่บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา ภายในงานจะมีการจัดแสดงแสง สีและเสียง อย่างงดงามตระการตากันเลยทีเดียวค่ะ
• ภาคใต้ ที่อำเภอหาดใหญ่และจังหวัดสงขลา ก็จะมีการจัดงานอย่างยิ่งใหญ่ นอกจากนี้ในจังหวัดอื่นๆ ก็จะจัดงานวันลอยกระทงเช่นเดียวกัน                                                                                                                                                                                                       
•      ความเชื่อเกี่ยวกับวันลอยกระทง
  • เชื่อว่าเป็นการขอขมาพระแม่คงคา ที่มนุษย์นั้นได้ใช้น้ำ ได้ใช้ดื่มกิน และรวมไปถึงการทิ้งสิ่งปฏิกูลต่างๆ ลงในแม่น้ำอีกด้วย
  • เชื่อว่าเป็นการสักการะรอยพระพุทธบาท ที่พระพุทธเจ้าทรงได้ประทับรอยพระบาทไว้ที่หาดทรายแม่น้ำนัมมทานที ที่ประเทศอินเดีย
  •  เชื่อว่าเป็นการลอยความทุกข์ ความโศกรวมไปถึงโรคภัยต่างๆ ให้มันลอยไปกับแม่น้ำ
  • สำหรับชาวไทยในภาคเหนือนั้นมีความเชื่อว่า การลอยกระทงนั้นเป็นการบูชาพระอุปคุต ตามตำนานเล่าที่ว่า พระอุปคุตนั้นทรงสามารถปราบพญามารได้  
  • กิจกรรมในวันลอยกระทง
    • นำกระทงไปลอยตามบริเวณแม่น้ำลำคลอง หรือตามบริเวณแหล่งน้ำต่างๆ ที่มีการจัดพิธี
    • ให้การสนับสนุนในการจัดกิจกรรมต่าง ๆ ในวันลอยกระทง เช่น มีการประกวดกระทง มีประกวดนางนพมาศ มีการละเล่นพื้นเมือง เช่น การรำวงเพลงเรือ เพื่อเป็นการสืบสานวัฒนธรรมไทย
    • มีการจัดนิทรรศการหรือจัดพิธีลอยกระทง เพื่อเป็นการเผยแพร่และอนุรักษ์ประเพณีอันดีงามของไทย
    • มีการจัดรณรงค์ให้มีการใช้วัสดุที่สามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติมาทำกระทง จะไม่ให้เกิดมลภาวะแก่แม่น้ำลำคลองนั่นเอง
    •  
    • ขอบคุณข้อมูลดีๆจาก  www.rakjunk.com
    •